HABERLEŞME SİSTEMLERİNE GENEL BAKIŞ

Haberleşme sistemlerindeki genel amaç bir mesajı bir noktadan diğer bir noktaya taşımaktır. Mesajın üretildiği yer genellikle kaynak olarak bilinir ve sonlandığı yer ise hedef olarak tanımlanır. Eğer mesaj anlaşılır ise kaynaktan hedefe taşınmış olduğunu gösterir

Mesajlar birçok çeşit olabilir ;

•Zamana göre değişen sürekli mesajlar
•Sabit değerler alabilen işaretler
•Uzayda sürekli değişen işaretler

Mesajların bir çoğunun elektriksel olmalarından dolayı bir noktadan bir noktaya elektrik sistemleri üzerinden taşınabilmeleri için elektrik işaretlerine dönüştürülmeleri gerekir. Alıcı tarafta ise tekrar bu elektrik işaretleri eski hallerine dönüştürülür. Tüm bu işlemler sensör ve transduserler tarafından yapılır.

1- Telekomünikasyon Ve İletişim

İletişimin amacı, herhangi bir biçimdeki bilginin zaman ve uzay içerisinde kaynak olarak adlandırılan bir noktadan kullanıcı denilen başka bir noktaya aktarılmasıdır. Bugün telefon radyo,televizyon gibi elektriksel iletişimin çeşitli örnekleri günlük yaşantımızın vazgeçilmez birer parçası olmuşlardır. Elektriksel iletişimin diğer bazı önemli örnekleri şu şekilde sıralanabilir :Radar, Telemetre dizgeleri, tıpkı basım (faksimile), bilgisayarlar arası bilgi aktarımı,askeri amaçlar için kullanılan telsiz. Bu liste istenildiği kadar genişletilebilir. Elektronik devre öğeleri teknolojisindeki yeni ilerlemelere bağlı olarak önümüzdeki yıllarda iletişim dizgelerinde de önemli gelişmelerin olması kaçınılmaz olacaktır.

2- İletişim Dizgelerinin Öğeleri

Çeşitli koşulları sağlayan birçok iletişim dizgesi tasarımlanabilir, ancak bütün bu dizgelerin tek bir ortak amacı vardır : Herhangi bir biçimdeki bilginin iletilmesi. Bu nedenle, bütün iletişim dizgelerinde şu ortak öğeler vardır.

•İletilecek bilgi (Kaynak)
•Göndermeç
•İletim ortamı (Kanal)
•Almaç
•Yeniden elde edilen bilgi (Kullanıcı)

Bir iletişim dizgesinin öbek çizimi Şekil-1’deki gibidir. Daha sonra açıklanacağı gibi, Şekil-1’ deki iletişim dizgesi gösterimin bazı öğeleri gerçekte birden çok işlemsel alt öbekten oluşur. Kaynaktan gönderilecek bilgi genellikle bir elektriksel işaret değildir. O halde bilginin iletiminde ilk basamak, onu zamanla değişen bir elektriksel niceliğe (örneğin akım veya gerilime) dönüştürmektir. Bu dönüşümü yapan işlemsel birimlere değiştirgeç adı verilir. Bu nedenle, bir göndermecin ilk alt göbeği büyük bir olasılıkla bir değiştirgeçtir. Benzer biçimde, alınan işareti istenilen bilgi biçimine sokmak için almaçta da bir değiştirgeç gerekebilir. Başka bir deyişle, almacın bileşenlerinden birisi de değiştirgeç olabilir. Örneğin sesi elektriksel işarete çeviren mikrofon bir değiştirgeçtir; elektriksel işaretleri ses dalgalarına çeviren hoparlör ise bir başka değiştirgeçtir. Buradaki anlatım, iletişim dizgelerinin yalnızca elektriksel bölümüne sınırlandırılacak ve değiştirgeçler ile uğraşılmayacaktır. O halde, bundan sonra göndermecin girişindeki bilgi işareti ve almacın çıkışında yeniden elde edilen bilgi işareti elektriksel işaret olarak varsayılacaktır. Bir başka deyişle, yukarıdaki degiştirgeç örnekleri düşünülürse anlatımda mikrofon çıkışı ve hoparlör girişi arasındaki dizgeler ve bunların işlevleri üzerinde durulmayacaktır.

Resim küçültülmüştür.Tam boyutlarını görmek için tıklayın

3-Analog Ve Sayısal İşaretler

Eğer bir işaretin genliği tanımlanamaz sayıda değerlere sahip ise o işaret analog olarak nitelendirilir. Örneğin, sinüs üreten bir osilatörün çıkışına bakarsak gerilim değeri sınırları arasında herhangi bir değer alabilir.
Eğer bir işaret ancak sınırlı sayıda değerlere sahip ise, o işaret sayısal olarak nitelenir. Örneğin kare dalga üreten bir osilatörün çıkışına bakarsak çıkış değerinin iki değerden birine sahip olduğunu görürüz.
Sayısal işaretlerin iki değerden fazla değer olması da olanaklıdır. Sayısal işaretin elde edilebilmesi için yeter şart işaretin sayılarla anlatılabilmesidir. Genellikle sayısal sistemlerden bahsedilirken ikili işaretler kastedilmesine rağmen ikiden fazla işaretlerde olabilir.

4- Analog Çoklama Yöntemi

Sayısal haberleşme sistemleri ile analog sistemler arasındaki farkı daha iyi görebilmek için analog haberleşme prensiplerine kısaca bakalım. Bu amaçla radyo iletişiminde kullanılan iki değişik tip modülasyonu göz önüne almak gerekir. Bunlar genlik modülasyonlu (AM) ve frekans modülasyonlu (FM) dir.

Genel bağlantılardan görüldüğü gibi , AM’de taşıyıcı genliği haber işaretinin bir fonksiyonu olarak değişir. FM’de ise taşıyıcı frekansı haber frekansının bir fonksiyonudur. İşaret dalga şekillerinde şu iki nokta ortaya çıkar.

•Haber işaretinin genliği AM’de taşıyıcı genliğine bağlı olarak sınırlandırılır. Burada esas önemli nokta %100 AM’de toplam taşıyıcı işaret gücünün ancak üç de biri ile haber işareti iletilirken %100 FM’de toplam işaret gücünün bilgi taşımasıdır.

•AM’de dalganın zarfı haber işaretini taşımaktadır. Dolayısıyla iletişim sırasında eğer distorsiyon oluşmuyorsa işaret şeklinin korunması gerekir. Ancak bunun pratikte gerçekleşmesi oldukça zordur .Çünkü her sistemde belli ölçüde nonlineerlik vardır ve bu işaret zarfının şeklini etkiler.

Uygulamada taşıyıcı üzerine sadece bir değil birçok sinüsoidal işaret yüklenmektedir. Dolayısıyla dalga şekli hem genlik hem de nonlineerlikleri etkisi ile bozulur. FM durumunda tüm bilgi taşıyıcının fazında bulunduğundan zarfın şekli tümüyle önemsizdir. Genelde sistemden kaynaklanan nonlineerliklerin taşıyıcının fazı üzerindeki etkileri zarfına olan etkilerinden dolayı daha azdır. Yani FM sisteminde zarfına olan etkilerinde de bilgi AM sistemine oranla distorsiyona daha az duyarlıdır.

Bununla beraber FM’in AM’e göre avantajının bir bedeli de vardır. FM iletişim için daha geniş band gereklidir. AM işareti için gerekli bant genişliği haber işaretinin en yüksek frekansının iki katıdır. Buna karşın FM’de bant genişliği daha yüksektir ve haber işaretinin hem genliğine hem de frekansına bağlıdır. Gerekli bant genişliğinin tam olarak sağlanması olası değildir. Çünkü FM yan bantları teorik olarak sonsuza kadar gider. Ancak uygulamada ilk iki yan band iletişim band genişliği için yaklaşık bir doğruluk verir.

Modüle edilmiş taşıyıcının vektör gösterimi AM ve FM için taşıyıcının nasıl değiştiğini göstermek açısından oldukça kullanışlı bir yöntemdir. FM vektör gösterimde düşük frekans sapması sonucu oluşmuş tek yan bandlar görülmektedir. Çoklu yan bandlar benzer şekildedir. Ancak vektör gösterimi çok karmaşık bir durum alır. İletişim işlemi sırasında üç değişik işaret üretilir. Bunlar temel band (BB),ara frekans (IF) ve radyo frekansıdır.

5- TELSİZ:

Pratik olarak kullanılan ancak genel olarak yüksek düzeydeki kuruluşların ve askeri amaçlı alanların büyük oranda faydalanmış olduğu ve gelişen teknolojiyle birlikte kendini yenileyen mükemmel "

Benzer Konular